ویکتور هوگو، نویسنده معروف در دنیا

زندگینامه ویکتور هوگو

در سال 1802، در شهر بزانسون فرانسه، نابغه‌ای دیده به جهان گشود که در طول 83 سال زندگی، شاهکارهایی بی‌مانند در صحنه‌ی ادبیات فرانسه از خود به جا گذاشت. این نابغه ویکتور هوگو (Victor Hugo) نام دارد؛ او را در زادگاهش بیشتر به خاطر اشعار رمانتیکی که سروده می‌شناسند، اما خارج از فرانسه عمده‌ی شهرت هوگو مدیون رمان‌های او، خصوصا کتاب بینوایان است که روایت داستانیِ برهه‌ای مهم از تاریخِ فرانسه است.

اثر عاطفی و فکری مادر بر افکار و احساسات ویکتور نکته‌ای است که تقریبا تمام زندگینامه‌نویسان هوگو به آن اشاره کرده‌اند. سوفی فرانسواز تِرِبُوشه از طرفداران سرسختِ سلطنت، و البته از پیروان آرای فیلسوف آزادیخواه بزرگ، یعنی ولتر بود. او ضمناً به سنت و مذهب باوری مومنانه داشت. همین ترکیب فکری بود که در ذهن فرزندش، ویکتور هوگو، تاثیری پایدار داشت. هوگو در دوران پختگی و بلوغ فکری خویش، علیه استبداد سلطنتی و ارتجاعِ کاتولیکی شورید، با این حال هرگز به طور کامل از آنچه عرفاً سنت نامیده می‌شود رویگردان نشد.

کودکی

کودکی پرفراز و نشیب هوگو، سفرهای متعدد او به کشورهای متعدد (از جمله اسپانیا)، و تحولات سیاسی مهمی که در دوران حیات وی به وقوع پیوستند، همه و همه باعث ایجاد اندیشه و روحیه‌ای حساس در هوگو گردید. بازتاب تمام این تحولات بیرونی را می‌توان در اشعار و رمان‌های هوگو مشاهده کرد.

نخستین اشعار وی در سن بیست سالگی منتشر شد، و نخستین رمانش که بو-گارژال نام داشت، در سن بیست و چهار سالگی.

هوگو اعتقاد داشت که شاعر باید علاوه بر بازتاب ذهنیات درونی خود، آوای طبیعت و تاریخ را نیز در شعرش منعکس گرداند؛ او همچنین معتقد بود که آثار ادبی علاوه بر جنبه‌ی زیبایی‌شناختی، باید واجد سویه‌های اخلاقی-تعلیمی نیز باشند.

رمان گوژپشت نتردام

شهرت ویکتور هوگو پس از انتشار رمان گوژپشت نتردام در سال 1831 به سرعت فراگیر شد؛ این کتاب را در کنار بینوایان از مهم‌ترین کارهای او می‌دانند. پیش از آن اما، درامی به نام کرمول را نوشته بود؛ او در مقدمه‌ی کرمول آرایی را مطرح کرد که به نوعی سنگ بنای رمانتیسم ادبی‌اند. پس از آن بود که خانه‌ی هوگو میعادگاه شاعران و نویسندگانِ متعلق به این مکتبِ نوظهور گردید؛ از جمله‌ی ادیبانی که با هوگو نشست و برخاست داشتند، باید به سنت بو و آلفرد داوینی اشاره کرد. جوشش خلاقیت هوگو نیز مربوط به همین برهه از زمان، یعنی از 1829 تا حدود 1840 است.

گفتنی‌ست که هوگو در کنار فعالیت‌های ادبی و هنری، درگیر اشتغالات سیاسی-اجتماعی نیز بود. او شاهد انقلاب 1848 و قدرت‌گیری ناپلئون سوم بود. انتقادات هوگو از سردمداران حکومت، اعتراضات تند و تیز او به ظلم و بی‌عدالتی و فریادهای آزادیخواهانه‌ی او، سرانجام منجر به تبعید این نویسنده‌ی دغدغه‌مند شد. بسیاری از آثار درخشان هوگو محصول همین دوره‌ی دوری از زادگاهند؛ او سرانجام در سال 1870 به پاریس بازگشت؛ بازگشتی که همراه با استقبال کم‌نظیر مردم این شهر بود.

زندگی پرفروغ این نویسنده، سرانجام در 22 مه 1855، پس از یک دوره بیماری طاقت‌فرسا به پایان رسید.

آثار ویکتور هوگو

مشهورترین رمان هوگو بینوایان (1862) نام دارد. این کتاب عظیم و قطور، داستان تاریخی درخشانی‌ست که به روایت زندگی طیف‌های گوناگونی از اقشار اجتماعی و شخصیت‌هایی متفاوت در فرانسه‌ی نیمه‌ی نخست قرن نوزده می‌پردازد. آنچه این کتاب را این‌چنین ماندگار کرده، عمق فکر و تخیل نویسنده است؛ این اثر همچنین، آینه‌ی تمام نمای فرانسه‌ی قرن نوزدهم است. هوگو در این کتاب به مسائلی بسیار متنوع، از فقر و شرایط دشوار زندگی طبقات محروم گرفت .

تا ماهیت قانون و رابطه‌ی مذهب با سایر نهادهای اجتماعی، و حتی بسیاری از مسائل و عواطف شخصی نظیر عشق و خشم و غرور پرداخته و در رمان خود از آن‌ها سخن گفت.

این کتاب را در کنار آثاری چون جنگ و صلح تولستوی و سرخ و سیاه استاندال، از بزرگ‌ترین رمان‌های اجتماعی-تاریخی قرنِ 19 می‌دانند.

دیگر اثر مهم هوگو

دیگر اثر مهم هوگو ، کتاب آخرین روزهای یک محکوم به اعدام (1829) است که از آثار دوران جوانی نویسنده به شمار می‌رود. مخالفت سفت و سخت هوگو با حکم اعدام در این رمان، نشان از افکار پیشرو و البته عمق احساسات انسانی او دارد.

کتاب مردی که می‌خندد (1869) نیز جایگاهی ویژه در مجموعه آثار هوگو دارد. او در این اثر که داستان فردی بخت‌برگشته به نام جوئین پلین است، استعداد ژرف خود را در ترکیب کردن نگاه هنری با بینش انتقادی به بهترین شکل نمایان است.

برخی دیگر از آثار مهم ویکتور هوگو عبارتند از: گوژپشت نتردام، برگ‌های خزان، رتجبران دریا.

سبک نگارش ویکتور هوگو:

هوگو را بنیانگذار رمانتیسم ادبی می‌دانند. سبک نگارش او پرشور و عاطفی، و واژه‌گزینی‌هایش استادانه و ادیبانه بود. وجه رمانتیک آثارش را باید در بیانِ احساسی، ستایش از تخیل انسانی، و نگاهِ رها از بند و آزادیخواهانه‌ی او جست. به طور خلاصه، رمان‌ها و اشعار هوگو از بهترین نمونه‌های تجلی افکار رمانتیک در ادبیاتند.

حقایقی درباره ویکتور هوگو که شاید ندانید:

– ازدواج هوگو با آدل فوشه مخالفت سرسخت خانواده‌ی ویکتور را به همراه داشت. اگرچه دو خانواده‌ی هوگو و فوشه مدت‌ها بود یکدیگر را می‌شناختند، با این حال مادر ویکتور هوگو نظر خوبی نسبت به آدل نداشت. با این حال این دو علی‌رغم تمام مخالفت‌ها با یدکدیگر ازدواج کردند و زندگی پایداری را در کنار یکدیگر ساختند.

– قراردادی که هوگو با ناشر خود برای چاپ کتاب بینوایان بست، گران‌ترین قراردادی بود که تا آن زمان بین یک ناشر و نویسنده بود.

– شخصیت مشهور جوکر در سری کمیک‌بوک‌های بتمن، الهام‌گرفته از رمان مردی که می‌خندد، اثر ویکتور هوگو است.

– فئودور داستایوفسکی، نویسنده‌ی مشهور روسیه، تاثیر بسیار زیادی از افکار و آثار هوگو گرفت، و در مقالات و نامه‌های فراوانی از هوگو به عنوان نویسنده‌ی مورد علاقه‌اش یاد کرد.

جملات معروف از ویکتور هوگو:

– نور راستی از میان عمیق‌ترین تاریکی‌ها برمی‌خیزد.
– قهرمان نخست این کتاب (بینوایان) خداست؛ انسان قهرمان دوم آن است.
– امید برای انسان، همچون بال برای پرندگان است.
– زندگی همچون گلی است، و عشق، شهدِ آن گل.